Koude Oorlog in Zuid-Holland

Ruim dertig jaar geleden, in december 1991, kwam met het uiteenvallen van de Sovjet-Unie een einde aan de Koude Oorlog. Op alledaagse plekken in onze omgeving werden maatregelen genomen met het oog op een dreigende atoomoorlog. Deze plekken vertellen een bijzonder verhaal over de gevolgen van de internationale spanningen voor de Leidse regio.

Schuilbunkers, noodwaterkeringen en luchtwachttorens zijn slechts enkele bouwwerken die in de omgeving van Leiden herinneren aan deze periode, die voor velen nog steeds omgeven is met een waas van geheimzinnigheid. Zowel voor militaire doeleinden als voor bescherming van de bevolking werden allerlei bouwwerken aangelegd, waarvan de functie vaak geheim moest blijven.

Veel van de bewaard gebleven bouwwerken zoals bunkers en schuilkelders hebben inmiddels een nieuwe bestemming gekregen. In die gebouwen is de situatie uit de Koude Oorlog soms met moeite nog herkenbaar. Andere gebouwen zijn gesloopt of onder het zand verdwenen; sommige hebben hun (militaire) functie behouden.

De tour is gebaseerd op het boek Als de bom valt, een bundeling van artikelen over plekken uit de Koude Oorlog die archeoloog en journalist Ruurd Kok afgelopen jaren heeft geschreven voor Leidsch Dagblad (verschenen december 2021 bij uitgeverij Ginkgo). Auteur Ruurd Kok treedt op als gids bij deze tour.

Route

Na een korte rit en een blik op het mobilisatiecomplex Maaldrift begint de tour met een wandeling over het terrein van het bunkercomplex Rijksdorp aan de rand van de duinen bij Wassenaar. Hier werden Duitse bunkers na de Tweede Wereldoorlog in gebruik genomen als stafkwartier voor de Luchtmacht. We worden hier rondgeleid door een gids van Staatsbosbeheer. Vanwege overwintering van vleermuizen zijn de bunkers zelf een deel van het jaar gesloten voor publiek.

Vervolgens rijden we naar het voormalige Marinevliegkamp Valkenburg, waar tijdens de Koude Oorlog de patrouillevliegtuigen waren gestationeerd die een rol speelden in de opsporing van Russische onderzeeërs. Na een rondleiding door het bezoekerscentrum van de Stichting Historie Vliegveld Valkenburg vertrekken we naar Noordwijk voor een kort bezoek aan het gebouw van de Defensie Pijpleiding Organisatie.

Daarvandaan rijden we naar Oude Wetering, waar we een unieke luchtwachttoren beklimmen, die niet toegankelijk is voor publiek. Via de klepstuw in de Zijl bij Leiden gaan we terug naar station Leiden Centraal.

Op de route zijn nog verschillende andere locaties te zien, waarover onderweg wordt verteld.

Informatie

De kosten van deze dagtocht bedragen € 100,-. Entree en rondleiding Rijksdorp en bezoekerscentrum Valkenburg zijn inbegrepen. We maken een stop bij Paviljoen de Klip waar u op eigen kosten de lunch kunt gebruiken.