Waterlinie 1672

In het rampjaar 1672 trok Lodewijk XIV met de Bisschoppen van Keulen en Munster op tegen de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. Op zee bond de Engelse vloot de strijd aan met de Republiek. Stadhouder Willem III, Kapitein-Generaal van het Staatse leger wist stand te houden achter de Hollandse Waterlinie. Maar wat is nou die Waterlinie en waar vinden we die?

Nadat het Franse leger de Republiek was binnengevallen bleek dat het cordon van vestingsteden en schansen hen nauwelijks kon vertragen. De inderhaast opgetrokken IJsellinie bleek ook veel te zwak om de opmars op te vangen en in allerijl werd een waterlinie tussen de Zuiderzee en de Merwede ingericht om de Franse troepen onder Lodewijk XIV tegen te houden voor zij ook Holland zouden veroveren. Deze linie liep van Muiden via Woerden en Goejanverwellesluis tot Gorinchem. Utrecht viel er buiten omdat deze stad op dat moment reeds door de Fransen was veroverd.

Na het stoppen van de Franse opmars probeerde Willem III Woerden te heroveren. Met drie colonne’s werd de aanval ingezet. De colonne die de route naar Utrecht bij de Kruipin moest blokkeren werd door de te hulp geschoten Fransen troepen omtrokken en Woerden bleef in Franse handen.

Op 27 december 1672 staken bij Woerden 9000 Franse soldaten onder de Duc de Luxembourg de bevroren Waterlinie over. Door de invallende dooi konden zij niet verder en zij trokken al plunderend terug. Het afschuwelijke lot van Zwammerdam en Bodegraven deed de Nederlanders nog tot lang daarna huiveren.

Nadat de Hollandse Waterlinie in 1672 had standgehouden, kreeg hij een meer permanent karakter. Accessen (naderingswegen) werden versterkt met forten en schansen, zoals Fort Wierickerschans.

Vanaf 1815 werd een geheel nieuwe verdedigingslinie ingericht die ook de stad Utrecht zou omvatten. Men gaf daarbij de voorkeur aan het gebruik van forten omdat vestingsteden door het moderne geschut te kwetsbaar waren geworden. Deze linie werd vanaf 1871 officieel de Nieuwe Hollandsche Waterlinie genoemd, ter onderscheiding van de linie die daarna als de Oude Hollandse Waterlinie aangeduid zou gaan worden.

Informatie

• Tijdens deze dagtocht staan we vooral stil bij de gebeurtenissen rond Woerden in het Rampjaar 1672 zoals de slag bij de Kruipin en de mislukte poging van Maarschalk Luxembourg om over het ijs door te breken en de daarop volgende plundering van Zwammerdam en Bodegraven.
• Vertrek 09:00 vanaf NS Woerden